LITWA. Wilno (Republika Zarzecze)

O Republice Zarzecze (Užupis), postanowiłam napisać oddzielnie, bo aby zrozumieć ideę i klimat tego miejsca, należy się trochę dłuższy wstęp. Dla mnie to miejsce było najlepsze co zobaczyłam w Wilnie. Oczywiście Starówka, miasto i zabytki wileńskie są piękne i warte obejrzenia, ale ja prawdziwy klimat Wilna poczułam dopiero spacerując po unikatowej Republice Zarzecze. Jest to niezwykłe miejsce, klimatyczne, twórcze, pełne wolnej, artystycznej przestrzeni. Jeśli ktoś, tak ja, szuka street artu, sztuki i ulotnej, wyjątkowej atmosfery, to na pewno jest obowiązkowym punktem, by przyjść tu na spacer.

Republika powstała 1998 roku w litewski Dzień Żartu. Choć miał to być właśnie żart czy prowokacja, a nawet forma jakiegoś projektu, pomysł się spodobał zarówno lokalnym mieszkańcom jak przede wszystkim artystom. W taki sposób powstało wolne Państwo Artystów mające własny hymn, parlament z prezydentem oraz oczywiście własną Konstytucję. Symbolem graficznym Užupis jest otwarta dłoń z pustym okręgiem wewnątrz, co ma znaczyć, że nie może być zawłaszczone przez nikogo. 

Ciekawostka! W 2004 roku podpisano pakt przyjaźni między Republiką a Litwą, w 2013 - między instytucjami Unii Europejskiej. W 2014 roku niepodległość republiki uznała Irlandia, zaś w 2019 Holandia zagwarantowała bezpieczeństwo Użupis w ramach NATO, a Azerbejdżan bezpieczeństwo energetyczne mikropaństwa.

Zaczynamy podróż (choć my zrobiliśmy na odwrót) po nieformalnej Republice przechodząc obok słupka granicznego obok którego znajduje się punkt graniczny, który niestety teraz był tylko sklepikiem z pamiątkami. 1 kwietnia jest punktem kontrolnym, w którym przejście graniczne można przekroczyć w tradycyjny sposób poprzez wbicie pieczęci do fikcyjnego paszportu. 

Okazała świątynia nad rzeką to Sobór Przeczystej Bogurodzicy, obok Most Zarzeczny, a po przejściu przez most, wchodzimy do plenerowej galerii sztuki różnej - Inkubatora Sztuki. W salkach można zobaczyć czasowe wystawy, ale sztuka wychodzi też na zewnątrz. Tu, nad rzeką toczy się życie towarzyskie i artystyczne. Niedaleko znajduje się jeden z ważniejszych miejsc Zarzecza - Skwer Tybetu. Nazwa jest nieprzypadkowa -  wielokrotne w republice bywał Dalai Lama. Klimat tworzą flagi modlitewne, mandala czy malowidła o tematyce buddyjskiej. 

Symbolem Zarzecza jest Anioł na wysokiej kolumnie. Znajdziemy go na głównym placu. Autor Romas Vilčiauskas nie zdąrzył wykonać na czas rzeźby i wtedy stanęło na kolumnie wielkie 300 kg jajo. Rzeźbiarz obiecał, że za rok z jaja wykluje się Anioł i tak też się stało. Do samego jaja wrócimy, ale w innym poście... 

Na koniec niespotykana nigdzie indziej Konstytucja Zarzecza, stworzona przez Romasa Lileikisa (prezydenta) i Tomasa Czepaitisa. Jest ona jedną z głównych atrakcji turystycznych Użupis, ale także manifestem wolności jej mieszkańców i artystów. Pełny tekst Konstytucji Zarzecza, przetłumaczony został na 41 języków. Moim zdaniem najpiękniejsza filozofia, jaką człowiek może wyznawać to ŻYJ, I POZWÓL ŻYĆ INNYM... i o tym traktują wszystkie punkty... 

 

Poniżej pełny tekst Konstytucji Zarzecza:

1.     Człowiek ma prawo mieszkać obok Wilenki, a Wilenka płynąć obok człowieka.
2.     Człowiek ma prawo do gorącej wody, ogrzewania w zimie i do dachu z dachówki.
3.     Człowiek ma prawo umrzeć, lecz nie jest to jego obowiązkiem.
4.     Człowiek ma prawo się mylić.
5.     Człowiek ma prawo być niepowtarzalnym.
6.     Człowiek ma prawo kochać.
7.     Człowiek ma prawo być niekochanym, aczkolwiek niekoniecznie.
8.     Człowiek ma prawo być nieznaczący i nieznany.
9.     Człowiek ma prawo do leniuchowania i nicnierobienia.
10.     Człowiek ma prawo kochać kota i opiekować się nim.
11.     Człowiek ma prawo opiekować się psem, dopóki śmierć jednego z nich nie zabierze.
12.     Pies ma prawo być psem.
13.     Kot nie musi kochać swojego gospodarza, ale w trudnej chwili powinien mu pomóc.
14.     Człowiek ma prawo czasami nie wiedzieć, czy ma obowiązki.
15.     Człowiek ma prawo wątpić, ale nie jest to jego obowiązek.
16.     Człowiek ma prawo być szczęśliwy.
17.     Człowiek ma prawo być nieszczęśliwy.
18.     Człowiek ma prawo milczeć.
19.     Człowiek ma prawo wierzyć.
20.     Człowiek nie ma prawa do przemocy.
21.     Człowiek ma prawo pojmować swą marność i wzniosłość.
22.     Człowiek nie ma prawa porywać się na wieczność.
23.     Człowiek ma prawo rozumieć.
24.     Człowiek ma prawo nic nie rozumieć.
25.     Człowiek ma prawo przynależeć do różnych narodowości.
26.     Człowiek ma prawo obchodzić swoje urodziny albo ich nie obchodzić.
27.     Człowiek powinien pamiętać swoje imię.
28.     Człowiek może dzielić się tym, co ma.
29.     Człowiek nie może dzielić się tym, czego nie ma.
30.     Człowiek ma prawo mieć braci, siostry i rodziców.
31.     Człowiek może być wolny.
32.     Człowiek jest odpowiedzialny za swoją wolność.
33.     Człowiek ma prawo płakać.
34.     Człowiek ma prawo być niezrozumianym.
35.     Człowiek nie ma prawa przenieść swojej winy na innego.
36.     Człowiek ma prawo do prywatności.
37.     Człowiek ma prawo nie mieć żadnych praw.
38.     Człowiek ma prawo się nie lękać.

NIE ZWYCIĘŻAJ      NIE BROŃ SIĘ      NIE PODDAWAJ SIĘ